نقشه چیست؟

نقشه عبارت است از تصوير قائم عوارض زمين نسبت به يك سطح مبنا (datum) در يك مقياس مشخص بر روي يك محيط مثل صفحه كاغذ, نقشه‌ها بر روی یک سطح صاف ترسیم می‌شوند. بصورت رقومی بر روی کامپیوترها و یا سایر ابزارهای الکترونیکی ارائه می‌شوند. و یا بر روی کاغذ چاپ می‌شوند!

مقیاس نقشه:

روابط نسبی به نام مقیاس نقشه معروف است. نقشه ها مناطق و اجسام روی زمین و زیرزمین را نشان می دهند.!

مقیاس، بیان کننده نسبت اجسام در زمین و نقشه است. مقیاس عددی نقشه نسبت فاصله افقی روی نقشه را با فاصله افقی همان قسمت در روی زمین بیان می کند که معمولاً به صورت کسری نوشته می شود و کسر نماینده (RF) نامیده می شود. که از تمام اندازه گیری ها مستقل تر است. مثلاً RF 50000/1 یا 1:50000 یعنی یک واحد اندازه گیری شده در نقشه برابر است با 5000 واحد یکسان در روی زمین...!

فاصله روی زمین

فاصله دو نقطه روی زمین از طریق اندازه گیری فاصله همان دو نقطه در روی نقشه محاسبه می شود و ضرب آن در مقیاس نقشه ازطریق نسبت RF به دست می آید...!

خط مستقیم در فاصله زمین:

برای معین کردن فاصله زمینی مستقیم  بین دو نقطه روی نقشه این گونه عمل می کنید که : لبه صاف یک تکه کاغذ را روی نقاط قرار دهید , هرکدام از نقاط را بر روی کاغذ علامت بزنید , کاغذ را به مقیاس گرافیکی تبدیل کنید و فاصله زمینی بین نقاط را محاسبه کنید...!

فاصله زمینی در امتداد جاده ای پیچ در پیچ:

برای اندازه گیری فاصله جاده های پیچ در پیچ، رودخانه یا هر مسیر مورب و منحنی از لبه کاغذ استفاده کنید! در روی کاغذ یا نزدیک لبه کاغذ یک علامت بزنید و در جایی که منحنی اندازه گیری می شود علامت دوم را بزنید , کاغذ را تا نقطه ای که مسیر مستقیم است ادامه دهید و هم روی کاغذ و هم روی نقشه علامت بگذارید , دو علامت ضخیم را روی هم قرار دهید , نوک مداد را روی کاغذ بگذارید و آن را نگه دارید و کاغذ را بچرخانید تا مسیر مستقیم دیگر به دست آید , دوباره روی کاغذ نقشه علامت بگذارید  این عمل را ادامه دهید تا اندازه گیری کامل شود , بعد کاغذ را روی مقیاس گرافیکی قرار دهید و فاصله آنها را محاسبه کنید...!

انواع نقشه از نظر کاربرد:

نقشه‌ها بر اساس نوع کاربردشان در حرفه‌های مختلف دسته بندی می‌شوند ! این دسته‌ بندی ها شامل نقشه‌های مسطحاتی ، ارتفاعی، ثبت املاکی(کاداستر)، آماری، هواشناسی، شهرسازی، گیاهشناسی، ژئوفیزیکی، گردشگری، راهها, تاریخی، معادن، زمین‌شناسی و مانند آن است...!

نقشه های توپوگرافی:

نقشه های توپوگرافی شکل مناطق و نواحی را نمایش می دهند!

این نقشه ها به خوبی موقعیت های افقی اجسام و موارد قابل اندازه گیری را نشان می دهند.

 در این نقشه‌ها برای نمایش ارتفاعات معمولا از اعدادی که ارتفاع نقاط را نشان می‌دهند استفاده می‌نمایند. برای نمایش شکل ارتفاعات و عوارض زمین از منحنی‌هایی که نقاط هم ارتفاع را به هم وصل می‌کنند استفاده می‌شود. این منحنی‌ها ، منحنی میزان نامیده می‌شوند!

موقعیت های عمودی معمولاً با خط فاصل نشان داده می شود. دره ها، گودال ها، ارتفاعات و contour ها روی نقشه از سطح دریا سنجیده می شود!

ژئوماتیک چیست؟

مجموعه علوم و فنونی که در کار تهیه و تحلیل نقشه‌ها و یا پیاده کردن آن و دیگر مسئولیتهای مرتبط با آن در تمامی ابعاد دخالت دارد ژئوماتیک نامیده می‌شود!

تعریف ژئوماتیک در وبسایت ویکیپدیا دانش نامه آزاد:

مهندسی ژئوماتیک (به انگلیسی: Geomatics Engineering) مجموعه‌ایست از تخصص‌های مرتبط با جمع‌آوری،نگهداری، پردازش، بازیابی و توزیع داده‌های جغرافیایی یا زمین مرجع. این دانش دست آورد پیشرفتهای دانش انفورماتیک در مهندسی نقشه‌برداری و علوم زمین است. واژه ژئوماتیک یک واژه ترکیبی از ژئو به معنای زمین و ماتیک که پسوند واژه انفورماتیک است، می‌باشد. در تعریفی دیگر ماتیک به معنای ریاضیات ذکر شده است. و با کلمه ژئواینفورماتیک مترادف در نظر گرفته شده است. بطور کلی ژئوماتیک مجموعه‌ای است از دانش، مهارت و تخصص‌های مرتبط با جمع‌آوری، نگهداری، پردازش، بازیابی و توزیع داده‌های مکانی و مکان‌مرجع. این علم دستاورد دانش انفورماتیک در مهندسی نقشه‌برداری و علوم مدیریت زمین می‌باشد...!

کاربرد نقشه ؟

نقشه های جاده ای شاید امروزه بیشترین استفاده از نقشه ها را داشته باشند و یک زیر مجموعه از نقشه های ناوبری را تشکیل می دهند که شامل نمودارهای هوایی و دریایی، نقشه شبکه های راه آهن و نقشه های پیاده روی و دوچرخه سواری می باشد.

بیشتر نقشه ها برای مکان و هدفی خاص تهیه می شود مثل نقشه خیابان، نقشه بزرگراه، نقشه ارتفاعات (توپوگرافیک)، شکل خاک و سنگ های زیرزمین، نقشه های دمایی نشان دهنده جریان رودخانه و غیره.

با توجه به کمیت، بیشترین تعداد صفحات نقشه کشیده شده، احتمالا توسط نظرسنجی های محلی صورت می گیرد که توسط شهرداری ها، آب و برق، حسابرسان مالیاتی، ارائه دهندگان خدمات اضطراری و سایر آژانس های محلی انجام می شود!

مراحل تولید نقشه:

روشهای معمول تولید نقشه عبارتند از:

نقشه‌برداری زمینی:

فنی است که با استفاده از ابزارهای اندازه‌گیری بر روی زمین (طولیاب ، زاویه یاب ، ترازیاب ، ابزار تعیین موقعیت ماهواره‌ای و …) از سطح زمین نقشه تهیه می‌نماید.!

فتوگرامتری:

علم و فن تهیه نقشه با استفاده از عکسهای هوایی فتوگرامتری نامیده می‌شود , با استفاده از تکنیکهای فتوگرامتری و اندازه‌گیریهای روی عکسهای هوایی ابعاد واندازه‌های واقعی روی زمین مشخص می‌گردد.!

سنجش از راه دور:

علم و فن بدست آوردن اطلاعات از مناطق و پدیده‌ها بوسیله داده‌های جمع آوری شده توسط سنجنده‌ها بدون دسترسی مستقیم به آن پدیده‌ها و مناطق را سنجش از دور می‌گویند! همچنین میتوانید در وبسایت ویکی پدیا مطالب مرتبط را جستجو کنید!